Naar een mensgerichte economie
Damaris Matthijsen is een fascinerende combinatie van daadkracht, vechtlust, vrouwelijkheid en spiritualiteit. Haar verlangen: Een samenleving waarin ze zich thuis voelt. Met een economie die getoetst wordt aan de behoeften van mensen: “In de structuren die we scheppen moeten we mens kunnen zijn. Dus moeten ze spiegelen wat we ten diepste zijn.” In 2009 richtte ze Economy Transformers op, met Herman Wijffels als beschermheer.
Tekst: Arianne Collee
Beeld: Dirk Hol
Sinds haar jeugd is Damaris Matthijsen gefascineerd door de kloof tussen ‘de wereld’ en haar persoonlijke leven. “Als ik naar de middelbare school fietste, dacht ik: Wat is dit? Iedereen scheurt van A naar B, al die fabrieken die produceren en doen. Ik begreep niet hoe ik daar in moest passen en voelde me geen onderdeel van dat geheel.”
Zo vervreemdend als ze de ‘aardse’ wereld ervoer, zo thuis had ze zich altijd in de ‘geestelijke’ wereld gevoeld: “Ik groeide op in een gezin van ‘3e generatie antroposofen’ en heb van jongs af aan geleefd met het bestaan van een geestelijke wereld. Ik doorliep de hele vrijeschool en genoot van de verhalen die ik thuis, op school en tijdens de samenkomsten bij de Christengemeenschap hoorde. Eigenlijk was ik een heel devoot meisje, dat precies in het juiste gezin geboren werd. Ik leefde met het bestaan van kabouters en natuurwezens.”
Visioen
Mede dankzij de vervreemdende ‘gewone’ wereld, ontdekte Damaris haar levensrichting. Maar er waren meer levenservaringen nodig voor ze er daadwerkelijk vorm aan kon geven. Toen ze 20 was, hoorde ze een lezing over driegeleding; over een samenleving gebaseerd op vrijheid, gelijkheid en broederschap. “Niet lang daarna kreeg ik een visioen dat ik uit schaamte heel lang voor iedereen verzwegen heb: Ik stond achter een katheder gedreven te oreren over de nieuwe economie en hoe we de mens weer terug konden krijgen in het economische systeem.”
Eigenlijk wist Damaris vanaf dat moment wat haar in het leven te doen stond. Maar haar ideaal zou nog 20 jaar moeten rijpen voordat ze er daadwerkelijk mee aan de slag kon: “Eerst moest ik sterker en wijzer in mijn eigen vrouw-zijn worden. De mannelijke weg is werken met een leider en vooraf willen weten wat eruit komt. Geen open proces aangaan. Ik wist dat ik het anders wilde.”
Een andere ervaring die het leven van Damaris mee richting gaf, ze was toen 23 jaar, was haar stage in Suriname tijdens de studie ‘Multi-etnisch welzijnswerk’. Ze werkte er negen maanden met tienermoeders in de allerarmste wijken. “Die armoede en sociale ellende zijn heel diep bij mij binnengekomen. Ook was ik geschokt om te zien hoe het Internationaal Monetair Fonds daar een op westerse leest geschoeid economisch systeem invoerde en hoe dat ingreep in het dagelijks bestaan van mensen. Iedereen in Suriname was boos, dat hoorde je overal op straat.”
Na die stage realiseerde Damaris zich dat zij niet als hulpverlener mensen in een trein wilde helpen die de verkeerde kant op rijdt: “Ik wist dat ik iets met het economisch systeem moest. Door dat systeem vielen er zoveel mensen buiten de boot. Daar in Suriname, maar ook hier in Nederland. Dus besloot ik economie te gaan studeren. Om de grote systemen te gaan veranderen. Maar juist in de economiestudie is ‘de mens eruit’: “Tijdens de eerste les zei de docent: ‘Economen werken met modellen. Ze kloppen niet, maar ze werken wel!’ Absurd” Na een jaar stopte Damaris met haar studie en belandde ze na omzwervingen in de horeca op de kredietafdeling van een bank. Ook daar bleek het niet om mensen te gaan: “Er was totaal geen interesse voor de ondernemers die aanklopten. Het was niet belangrijk wat iemand voor de wereld kon betekenen, het ging alleen over hun eigen zekerheden.”
Zo binnen, zo buiten
Het zou nog verschillende ‘baantjes’, veel zelfstudie en heel wat jaren duren voor Damaris haar plek in de wereld vond. In 2009 was het zover: Via haar netwerk werd ze in het bestuur van de Club van Rome gevraagd: “Ik had ineens de juiste contacten, kreeg support voor mijn plannen en Herman Wijffels als beschermheer achter me. Heel bijzonder, want hij krijgt dagelijks wel twintig aanvragen. Eigenlijk ging alles tegelijk toen ik 38 was; ik zette Economy Transformers op en werd in datzelfde jaar op de valreep nog zwanger.” Damaris is vanaf het begin alleenstaand moeder en heeft inmiddels een zoon van 5 en een dochter van 2. Die laatste heeft een even sterke wil als haar moeder. “Ze gaat voluit als ze iets wil”, zegt Damaris enthousiast. “Mensen die me goed kennen en mijn dochter meemaken, zeggen: ‘Oh, oh, een kleine Damaris’. En dan denk ik: Zo erg ben ik toch niet…? Hoe dan ook, ik heb met mezelf afgesproken dat ik mijn dochters kracht niet zal vergoelijken. Door háár kracht te accepteren, zal ik ook mijn eigen kracht beter leren ‘dragen’.”
Wat Damaris wil? “Een samenleving waarin ‘vrij’, gelijk’ en ‘samen’ kernwaarden zijn, waarin we ons vrij kunnen ontwikkelen en tot ons recht komen, maar waarin we ook samenwerken om in elkaars materiële basisbehoeften te kunnen voorzien en dat ook in goed overleg met elkaar kunnen regelen. De veel te grote rol die vrijheid in onze economie heeft, komt neer op het recht van de sterkste.”
Damaris gelooft heilig in het principe ‘zo binnen, zo buiten’: “Alles wat we buiten ons creëren, is een spiegel van wie wij zijn. De economie is nu voorbehouden aan slimme economen, terwijl mijn verhaal één groot pleidooi is voor het gezonde verstand. Na een lezing hoor ik vaak: ‘Damaris, jij hebt de economie weer van mij gemaakt’.”
Vanuit het ‘zo binnen, zo buiten’-principe wil Damaris niet de ‘leider’ zijn van Economy Transformers: “Een leider is iemand ‘buiten’ je. Ik wil graag dat mensen hun eigen leiderschap aanspreken. Het vertrekpunt van een nieuwe economie is ieders persoonlijke verhoogde bewustzijn dat nu overal zichtbaar wordt. Vanuit dit hogere bewustzijn scheppen we nieuwe structuren. We zijn allemaal bij machte om iets te veranderen. Er is geen instituut dat het voor ons gaat oplossen. Eerst dachten we dat de overheid het moest gaan regelen. Daarna dachten we dat bedrijven het moesten doen. Maar nee, wij zijn het zelf die de kar moeten trekken. Ik geloof in de nieuwe wereld. Ik heb een rotsvast vertrouwen in onze scheppingskrachten.”
Economy Transformers in 10 punten: Bouwen aan een menswaardige economie
- EconomyTransformers (ET) is een ‘zwerm’ van mensen en organisaties die de economie en samenleving willen omvormen.
- Uiteindelijk beoogt ET een samenleving waarin mensen de vrije ruimte hebben zichzelf te realiseren, maar óók al samenwerkend zorg dragen voor elkaars materiële behoeften én deze tegengestelde tendensen – vrij en samen - in goed onderling overleg met elkaar weten te regelen.
- Deelnemers aan ET (op dit moment zo’n 600 mensen) vormen samen een open gemeenschap, die op basis van liefde en vertrouwen de transitie naar nieuwe (economische) principes leeft en op die manier zichtbaar, voelbaar en haalbaar maakt.
- Deelnemers ondersteunen en versterken elkaar en anderen bij het krijgen van inzicht in maatschappelijke vraagstukken door gebruik te maken van ontwikkelde transitietools en de principes ‘zo binnen, zo buiten’ en ‘denken en doen’. Zo kan een ieder vanuit eigen leiderschap zijn/haar bijdrage leveren aan het gezond maken van de wereldwijde economie waarin alles van alles afhankelijk is en iedereen met iedereen verbonden is.
- ET organiseert zich vanuit mensen en niet vanuit taken die verdeeld moeten worden. Dus iedereen doet binnen ET wat bij hem/haar past.
- De transitietools waarmee ET werkt zijn integraal en holistisch en leren mensen denken vanuit het geheel. Ze helpen om inzicht te krijgen in de vraagstukken die mensen inbrengen en in de verlangens die daaruit ontstaan.
- Alles wat ET ontwikkelt is open source. Alles mag gebruikt worden, als je de bron maar eert.
- ET heeft drie ‘poten’:
- De ET academy die onder meer een driejarige opleiding aanbiedt waar deelnemers zich kunnen scholen tot ‘economie omvormer’.
- ET solutions die bedrijven helpt bij hun veranderuitdagingen.
- De ET community die vier keer per jaar samenkomt tijdens open kennismakings- en ontmoetingsdagen in het Veerhuis te Varik (veerhuis.nl).
- ET wenst dat veel, ook jonge, mensen en organisaties, vanuit het verlangen een eigen bijdrage te leveren, deel gaan nemen. ET beschikt over effectieve middelen om helder te krijgen wat die unieke eigen bijdrage kan zijn en hoe die sociaal vernieuwend en economie-omvormend kan worden gerealiseerd.
- Wie op de hoogte wil blijven van ET-activiteiten, kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief.
Zie ook: economytransformers.nl
Dit artikel verscheen eerder in Antroposofie Magazine in 2016.