De helende omgeving van Landgoed Tannenberg

Op een winderige herfstdag bracht huismoeder Miriam Erlings de kinderen van GezinsKring 't Huys naar school. Terwijl ze hun weg door de vallende herfstbladeren baanden, begon het jongetje van zes hartverscheurend te huilend. Waarom er op dat moment een diep verdriet bij hem naar boven kwam, kon hij niet vertellen. “In de lente gebeurde het omgekeerde,” vertelt Miriam. “Hij werd uitzinnig blij van de blaadjes die weer terugkwamen. Toen viel bij mij het kwartje.”

Tekst en beeld: Annelijn Steenbruggen

Miriam Erlings van Deurse en haar man Frans hebben een kleine dertig jaar geleden hun gezinskring opgezet. Ze zijn gestart in een rijtjeshuis in Maarssen, waar ze uithuisgeplaatste kinderen opnamen in hun dagelijkse leven. In samenwerking met Stichting de Marsen zijn ze drie jaar geleden verhuisd naar Landgoed Tannenberg in Bosch en Duin. In de villa vormen ze een gemeenschap met vijf jongvolwassenen die toegroeien naar zelfstandigheid, en twee jongere kinderen. De tuin en het landschap zijn omgevormd tot vijf werkplaatsen en een stilteplek  waar dagbesteding plaatsvindt, ook voor … kinderen van buiten. Miriam noemt de huidige situatie een sociaal-ecologische gemeenschap: “De natuur maakt onderdeel uit van wat we doen en wie we zijn.”

Weerspiegelen

Het jongetje, dat zich liet beroeren door de afvallende en terugkomende boombladeren, heeft op zeer jonge leeftijd heftige dingen meegemaakt. Daar kan hij niet over vertellen. Toen hij net in de GezinsKring was opgenomen, sprak hij sowieso nauwelijks en wat hij zei was onverstaanbaar. Daarbij was hij gestopt met groeien en te klein voor zijn leeftijd. Miriam: “Het enige wat wij als opvoeders en therapeuten konden waarnemen was zijn moeilijke gedrag. Maar waar komt dat vandaan en hoe konden wij hem ondersteunen? De natuur heeft ons een inzicht gegeven in zijn ziel. De afvallende herfstbladeren weerspiegelden de afbraak, die hij al zoveel heeft meegemaakt in zijn leven, en brachten hem in contact met zijn gevoel van onmacht en pijn. Dankzij de natuur weten wij nu hoe we deze jongen kunnen helpen. Samen met hem staan we uitgebreid stil bij de kringloop: blaadjes vallen en komen, in de tuin kun je zaaien en oogsten. Dat doen we niet in een gesprek. We gaan met hem het bos en de tuin in om vreugde en dankbaarheid te voelen voor alles wat er groeit en bloeit. Vreugde en dankbaarheid zijn helende elementen, die ook andere pijnen helen. Deze jongen heeft veel afbraak ervaren, nu leert hij ook opbouw kennen. De natuur leeft hem voor dat hijzelf kan groeien. Het bijzondere is dat hij ook weer letterlijk is gaan groeien.”

Wederkerigheid

De sociaal-ecologische gemeenschap is niet alleen helend voor kinderen en jongvolwassenen met een trauma, aldus Miriam: “Tannenberg is een plek waaraan iedereen zich kan laven. Mensen die voor het eerst bij ons door de poort de tuin instappen, roepen: oh, wauw. De schoonheid en vitaliteit van de natuur doet gelijk iets met hen. Het biedt ze de mogelijkheid om open te gaan. Ik merk ook dat mensen graag hun arbeid, expertise of ervaring willen delen. Deze plek roept wederkerigheid op. Een wederkerigheid die wijzelf ook elke dag ervaren aan de aarde: omdat wij de bodem, planten en dieren goed verzorgen, zorgen zij ook goed voor ons met verse oogst en eieren. Ik vind het belangrijk dat iedereen zijn eigen kwaliteit kan inbrengen. Zo worden we een gemeenschap waar je wilt blijven en waar je tegelijkertijd met elkaar op reis gaat. We zijn met z'n allen onderweg en, net zoals de natuur om ons heen, gaat ieder in zijn eigen tempo.”

Rendabel

Als je alleen naar euro's kijkt, zal het je ontgaan hoe essentieel de natuur is voor de kwaliteit van zorg. Miriam wil het dan ook liever hebben over impact en outcome in plaats van input en output: “De tuin kost ons meer dan het opbrengt aan oogst. En het landschap brengt al helemaal niks op en kost alleen maar onderhoud. Maar als je kijkt naar de impact en outcome van de onderneming als geheel, dan zijn tuin en landschap juist enorm rendabel. Kinderen en jongvolwassenen met een complexe zorgvraag, waar andere zorginstellingen op vastlopen, kunnen wij dankzij de helende werking van de natuur weer op de rit krijgen. Daarmee geven we kinderen een grotere kans om zich gezond te ontwikkelen en besparen we de maatschappij handenvol geld.”

Deel van het geheel

Werken op Landgoed Tannenberg vraagt om medewerkers die zich niet alleen verbinden met de kinderen, maar ook een connectie aangaan met de plek. “In de weekenden en avonden gaat het werk met de levende have gewoon door,” aldus Miriam. “De kippen hebben elke dag verzorging nodig en ook de tuin vraagt aandacht. Na het avondeten gaan we dus met z'n allen nog even een rondje over het landgoed. Met name de kinderen die uit een instelling komen, hebben daar in het begin geen zin in. Zij hebben aangeleerd om vooral voor hun eigen belang op te komen. Maar vanuit de zorg voor planten en dieren, die afhankelijk zijn van ons, gaan zijzelf deel uitmaken van het geheel. Vanuit dat gevoel van verbinding, ontwikkelen ze verantwoordelijkheid en vertrouwen. Beide zijn helende krachten die nodig zijn om toe te groeien naar een zo normaal mogelijk leven in de maatschappij.”

Geen gordijnen

Het leven op Landgoed Tannenberg heeft ook impact op Miriam zelf. “Dagelijks omringd worden door de natuur is echt iets anders dan het regelmatig opzoeken. Dat doet hetzelfde met mij als met de kinderen: mijn vitaliteit en vertrouwen zijn gegroeid. Frans en ik hebben er bewust voor gekozen om geen gordijnen op te hangen in onze eigen slaapkamer. Het ervaren van de zon, maan en sterren geeft zoveel energie. Zo kunnen we nog bewuster beleven wat de natuur ons te bieden heeft.”

 

Dit artikel verscheen in Tannenberg Magazine. Een eenmalige uitgave op initiatief van Stichting de Marsen/Pontos, die medeverantwoordelijk is voor de ontwikkeling van Landgoed Tannenberg, en GezinsKring 't Huys, die het landgoed inzet als helende omgeving voor dagbesteding, onderwijs-zorgtrajecten en woonzorg van kinderen in jeugdzorg.
Je kunt het volledige magazine hier gratis lezen.