Claudy Jongstra: Voorbij het ambacht
Solotentoonstelling Claudy Jongstra in de Lakenhal
Tot en met 29 augustus 2021 is in de Leidse Lakenhal een zinnenprikkelende solotentoonstelling van Claudy Jongstra te zien. Twee grote textielinstallaties werden speciaal voor deze expositie vervaardigd. De tentoonstelling vormt ook de aftrap voor Jongstra’s project Extended Ground: een pamflet voor de herontdekking van ambacht en de verbinding tussen landbouw-, zorg - en onderwijsorganisaties.
Tekst: Cisly Burcksen
Beeld: Ronald Tilleman en Christian Jaeggi
“Wat ik ontroerend vind, is de aandacht,” zegt Claudy Jongstra in een film van Marit Geluk die op de tentoonstelling te zien is. Hoeveel ambachtswerk zit er wel niet in het staaltje 17e eeuwse stof dat ze in haar handen heeft... Bezoekers van de Lakenhal kunnen eenzelfde ervaring hebben met het zintuigenkaartje dat ze bij binnenkomst ontvangen; een kaart met een plukje wol van Jongstra’s Drentse heideschapen eraan. Het zien en voelen van de wol zet als het ware al je zintuigen aan. Je ervaart niet alleen de aandacht die erin is verwerkt, maar ook je eigen aandacht wordt er even volledig bijgetrokken.
Verbinding
Het sleutelwoord van de expositie is verbinding, een begrip dat in verschillende gedaanten terugkomt. In twee museumzalen zijn monumentale textielinstallaties te zien, en daarnaast zijn er verschillende interventies in de vaste collectie. Samen met haar partner Claudia Busson runt ze in het Friese dorp Húns een biodynamische boerderij met een kudde schapen die de wol levert voor haar kunstwerken. In het nabijgelegen Spannum is een werkplaats waar de verf wordt gemaakt en de wol gekaard en geverfd.
Twee grote installaties in de Lakenhal zijn compleet nieuw. Allereerst ‘Nine’, waarvoor Claudy zich liet inspireren door de Kogi-stam in Colombia. Deze stam voedt zijn kinderen de eerste negen jaar van hun leven op in de duisternis, zodat hun zintuigen zich optimaal ontwikkelen en een goede verbinding met de kosmos tot stand kan komen. Het tweede nieuwe werk kreeg als titel ‘Cosmic Cry’. Dit verbeeldt een schreeuw van verlangen naar een sterrenhemel die nog echt donker is. Los van alle lichtvervuiling van vandaag de dag. Een ander hoogtepunt is de nomadische installatie Woven Skin uit 2018. De afgelopen twee jaar heeft dit werk een tournee door verschillende landen gemaakt. Het werd zowel binnen als buiten geëxposeerd, onder andere bij het Goetheanum. Ook de interventies in de vaste opstelling over het Leids laken zijn indrukwekkend, bijvoorbeeld het speciaal voor deze tentoonstelling ontwikkelde ‘nachtparfum’. De geur staat opgesteld in een aparte ruimte en prikkelt uiteraard de reuk. Zelfs met mondkapje op ruik je de sterke geur van bijenwas en etherische oliën.
Aanzetten tot actie
Vaak wordt Claudy Jongstra omschreven als wolkunstenares, maar eigenlijk is ze veel meer dan dat. In haar eigen woorden: “’Wolkunstenaar’ is een fijn woord, lieflijk, niet bedreigend. Maar het is ook bullshit. Ik ben een activist. Ik wil mensen aanzetten tot actie.” Met haar nieuwste project Extended Ground wil ze bijdragen aan het herstel van de verbinding tussen mens en natuur, kennis en materiaal. De komende jaren organiseert ze daartoe een aantal scholingsprogramma’s voor leerlingen en studenten, van basisschool tot kunstacademie. “Plantaardig verven brengt verschillende werelden bij elkaar. Het is gaaf om te zien hoe enthousiast jonge kinderen en pubers reageren,” vertelt Claudy in haar openingstoespraak. “‘Fashion’ is iets waar elke puber mee bezig is. Het spreekt ook jongeren uit kansarme milieus aan en wekt ambities.”
Zaadjes in Leiden
Ter gelegenheid van de expositie zijn enkele maanden geleden zaden van de wedeplant uit Claudy’s tuin opgestuurd naar de Leidse Hortus Botanicus. In september werden daar de eerste gebiedseigen wedeplantjes geoogst. De planten zijn onderdeel van de Community Seed Bank for Colour, een open source zaadbank met als doel het beschermen van traditionele, inheemse verfplanten en het behouden van biodiversiteit.
De keuze voor de Lakenhal is niet willekeurig. Op deze plek werd het befaamde Leidse laken gekeurd en van een loodje voorzien in de hoogtijdagen van de textielnijverheid waarom de stad bekendstond. Deze locatie verbindt Jongstra’s werk met vroeger tijden, waarin arbeid goedkoop was en grondstoffen duur. Restafval uit verschillende industrieën werd gebruikt om verf van te maken. Van zuurdesem tot afval van metaalfabrieken en bierbrouwers. Zo zag je destijds een hele maatschappij weerspiegeld in een stuk stof. Precies dat is wat Claudy Jongstra ook met haar werk wil tonen: door haar werkwijze verbindt een streng wol vele facetten van het leven met elkaar.
Dit artikel is ook gepubliceerd in Motief, het ledenblad van de Antroposofische Vereniging in Nederland (editie december 2020/januari 2021).
De tentoonstelling is te bezoeken tot en met 29 augustus 2021.
Download de L@kenhal app of neem een kijkje op de website van het museum om je bezoek voor te bereiden.